Каракандар мамлекети-10-кылымдын 2-жарымынан 13-кылымдын башына чейин азыркы Кашкар, Түштүк Казакстан, Орто Азия, Кыргызстан аймагын ээлеген кара кыргыз кагандыгы. Анын калыптанышы үчүн Борбордук Теңир Тоодогу чигил, карлуу, йагма элдери чоң роль ойногон. Бул мамлекеттин негиздөөчүсү Сатук Буура Хан Абд Ал-Керим биринчи болуп ислам динин кабыл алган. Борбордук Теңир Тоонун түштүк жагындагы жерлерди Кашкарга бириктирген. Каракандар 999-ж. Самандар мамлекетинин начарданышынан пайдаланып, алардын Жейхунга (Аму Дарыя) чейинки аймагын басып алышкан. 1000-1040-ж. бул мамлекет өтө күч алган, бирок, 1069-1070-ж. бири-бирине көз каранды эмес Чыгыш жана Батыш кагандыктарга бөлүнүп кеткен.
12-кылымдын 30-жылдары кара кытайлар Чыгыш кагандыкты, 1141ж. Батыш кагандыкты басып алган. Кара Кытайлардын гурханы Чүй жана Талас өрөөнүндөгү жергиликтүү калкты түздөн түз башкарып калган. Башка аймактарда гурхандар Каракандардын ички иштерине кийлигишпей, салык жыйноо менен гана чектелишкен. 1211-ж. Хорезм шахы Мухамед Батыш Каракан мамлекетин басып алган. Чыгыш Каракан мамлекетинде бийлик наймандардын каны Күчүктө кала берген. Махмуд Кашкаринин «Түрк сөздөрүнүн жыйнагы», Жусуп Баласагындын мемуар «Куттуу билим» дастаны, өзгөн, Шах Фазил архитектуралык комплекстер, Бурана сыяктуу эстеликтер ушул мамлекеттин тушунда пайда болгон. Ошол учурда түрк элдери үчүн орток жазма адабий тил түзүлүп, шаар кыштак өнүккөн, көчмөн уруулар көбүрөөк отуракташкан. Булак: literatura.kg
- Боз үй
- Токтогул туткундан келгенде
- ТОКТОГУЛ САТЫЛГАНОВ. ТЕРМЕ
- Манас кошойго жолукканы
- Акыл кайдан жаралат?
- КҮН КҮРКҮРӨӨ, ЖООГАЗЫН
- Иттин богу дары болсо, дарыянын башына чыгат
- «Эшигин керүп, төрүнө өт, энесин көрүп, кызын ал»
- Абдыкадыров Жалил
- Топурактын эрозиясы
- ТУШОО КЕСИШ АЙТЫМЫ
- Кыргызстандын коруктары. Коруктар
- МИДИН АЛЫБАЕВ. “АК ЧҮЧ!…”
- Асыл таш
- Сүттүүбулак археологиялык эстеликтери
- Кечирим суроо
- Оп майда
- Эмне көрбөй калдың?»
- Сыйкырдуу торт.
- АЛЫКУЛ ОСМОНОВ. БӨБӨККӨ
- Сура Аль-Муззаммиль
- БАРПЫ АЛЫКУЛОВ. БУРАК ЖАН
- БОЮНДА БАР ЗАЙЫП
- Сура Саба
- Абдылдаев Эсеналы
- ААЛЫ ТОКОМБАЕВ. БИР ШИЛТЕМДЕР
- Табасы канды
- Нан тиштетүү
- Кызыл китеп фактылары
- «Конокко аш кой, эки колун бош кой»
- Байыркы фергана
- Жамбы атуу
- Бөдөнөнүн үйү жок, кайда барсаң бытпылдык
- Эне мээрими
- АЛЫКУЛ ОСМОНОВ. ФЗОдогу ИНИМЕ
- Ормондун илеге түшкөнү
- Жылан өлтүрүүгө таш алып бербейт
- Беттен алуу
- Пайдалуу кеңештер
- Кыргыз эл оюндары. Опол, ордо, орто топ.
- АЛЫКУЛ ОСМОНОВ. АДАМ3АТ
- СҮЙҮНБАЙ ЭРАЛИЕВ. КАНЫКЕЙДИН КӨЗ ЖАШЫ
- Көр жеме
- Семетейдин жараланышы. Айчүрөктүн ок аттаганы
- «Ат, аттан кийин жат»
- АЯЗ
- Бугу боронбайдын оруска өкүл кишилер жибергени
- АЛЫКУЛ ОСМОНОВ. ТИРҮҮЛҮК
- Кыргыз элинин эл аралык жана аскердик мамилелери тарыхынан
- Жерди көргөндө
- Жаман катын белгиси
- Кыргыз опера жана балет театры
- Кыргыздардын каада-салттары. КУДА БОЛУУ
- Кыргызча аңгемелер. Тиги дүйнөдөгү тергөө
- Сура Аль-Маун
- Интернет жана дүйнөлүк тармак менен байланышуу
- Баланын билимге, илимге жана өнөргө кызыгуусунун башаты
- ТОКТОГУЛ САТЫЛГАНОВ. АЛЫМКАН
- Төлгөчү
- Богра Хан
- «Коногум өз үйүңдү ойлой отур»
- Кыргыз ырлары. Кыргыз калкым
- ӨЗГӨН АРХИТЕКТУРАЛЫК КОМПЛЕКСИ
- Ондатр
- Сура Аль-Фатиха
- Сура Аль-Ахкаф
- Ишеничтен кетүүчүлүк
- Ат чабыш
- Малды өңү боюнча күтүү
- Ажы бий
Кыргыз
