Чүй суусу
Түндүк Кыргызстандын чарбалык жагынан эң маанилүү сууларынын бири- Чүй. Чүй суусунун жалпы узундугу 1030 км., анын ичинен 260 км. Кыргызстандын чегинде. Алабынын аянты 67,5 миң км. квадрат, анын ичинен 22 миң км квадрат Кыргызстандын аймагында. Чүй деген атты Кочкор өрөөнүдө Жоон-Арык суусу менен Кочкор суусу кошулгандан баштап алат. Жоон-Арык болсо Кара-Кужур менен Төлөк суулары кошулгандан, ал эми Кочкор болсо Каракол жана Сөөк суулары кошулгандан башталат. Кочкор өрөөнүнүн чегинде оң жагынан Үкөк суусун кабыл алып, андан ары Тескей Ала-Тоосу менен Кыргыз Ала-Тоосунун учтарын кесип, Ысык-Көл өрөөнүнүн батыш жагына чыгат. Кыргыз Ала-Тоосун кескен тушта Орто-Токой суу сактагычы курулган. Балыкчы шаарынын жанынан суу батышка бурулуп, Боом капчыгайына кирет. Ал капчыгайдан чыгаарда оң жагынан эң чоң куймасы Чоң-Кеминди кабыл алат да Чүй өрөөнүнө чыгат. Кең өрөөн менен түндүк батышты карай агып, Кыргызстан менен Казакстандын чек арасы катары эсептелинет. Республиканын аймагынан чыккандан кийин Моюн-Кумга сиңип жоголот. Чүй өрөөнүндөгү куймалары:Кичи –Кемин, Кызыл-Суу, Шамшы, Кегети, Ысык-Ата, Аламүдүн, Ала- Арча, Аксуу, Кара-Балта ж.б.
Чүйдөгү суулардын куралуу шарттары жана агымынын калыптанышы ар түрлүү болгондуктан, алардын суу режими да ар кыл. Орто-Токойго чейинки суулар бир түрлүү климаттык шартта калыптанышат. Суу чогултуучу аянттарынын бийиктигине карабастан, суу чыгаруу жөндөмдүүлүгү анча чоң эмес. Агымдын пайда болушу жагынан ыңгайлуу шартта Чоң-Кемин өрөөнү жана Кыргыз Ала-Тоосунун түндүк капталы жайгашкан.
- Табасы канды
- Массалык маалымат каражаттары (СМИ)
- Ат оонаган жерде түк калат
- АЛЫКУЛ ОСМОНОВ. ПУШКИНГЕ
- Табасы канды
- Соөмөйү менен ортонунун алдынан башбармак чыгаруу
- «Эрди кудай ураарда, элүүсүндө жаш болот»
- Кыргызстан. Кыргызстандын жаныбарлары
- Жоро-жолдош ээрчитүү
- Абышка менен түлкү
- «Элиңди таап ал».
- Өлүмтүгүн артып
- Кыргыз эл макалдары. Б тамгасы. 1500 макал
- «Атың барда жер тааны, атаң барда эл тааны»
- БАЛА ТӨРӨЛГӨНДӨ
- Жылдыз
- КҮН КҮРКҮРӨӨ, ЧӨП ЧЫГУУ
- ШАЙЛООБЕК ДҮЙШЕЕВ. КАРАГАЙЧЫ КЕМПИР
- Кагып-силкүүлүк
- Полот хан (Пулат хан)
- КҮН КҮРКҮРӨӨ, ЧАГЫЛГАН, ЭЧКИ
- АНАТАЙ ӨМҮРКАНОВ. КОШУНА КЫЗ
- Бөктөрүү
- Абдыкалык
- Багыш. Мендирман (6)
- Атаке, Сарбагыш элинин кытайга качканы
- «Жаман уул атасы өлгөндө көбөт»
- Мукамбеттин өмүрүнүн урунттуу учурлары
- Түлкү кумар ойнотуу
- БАРПЫ АЛЫКУЛОВ. АЙТ, АЙТ ДЕСЕ
- « Ата бейит»
- Борбордук Тянь-Шань
- Фетишизмдин издери
- 1916-жылындагы кыргыз көтөрүлүшү
- Кыз күйөө (уламыш)
- АБЗИЙ КАДЫРОВ. КАДЫБАЙДЫН КАРГАСЫ
- «Угаар жерге соз айт, сиңээр жерге суу сеп»
- Алгоритм жөнүндө түшүнүк
- Баш кесмек бар, тил кесмек жок
- Түргөштөр
- «Бала ыйлабаса, эмчек кайда»
- «Айдаганы беш эчки, ышкырыгы таш жарат»
- АК БАТАЛАР. УМАЙ ЭНЕНИН БАТАСЫ
- Жер соорусу Аксы экен
- Идеология жана маданият
- РАМИС РЫСКУЛОВ. ЭЛИКТИН ЧААРЧЫГЫ
- Чөйчөк менен төөнү сугаргансып
- Аюу менен чиркей
- Мекен сүйүүсү
- Бийкеч
- Айкөл Манас. 2-китеп
- Үч кыз
- КҮН КҮРКҮРӨӨ, ЖООГАЗЫН
- Кан таламай
- БАРПЫ АЛЫКУЛОВ. ДҮНҮЙӨ
- УРКУЯ САЛИЕВА
- «Өлө албай жатып өлөң айтат»
- АСАН ЖАКШЫЛЫКОВ. ЭЛ КЕНЧИ
- Кыргыз эл оюндары. Узундукка секирүү, узунунан коюлган узун камчыдан секирип өтүү, аңкилдек.
- Чүлүктөп, ноктолоп, буйлалап, айдап алуу
- Манас. Арууке апа керээзи
- СҮЙҮНБАЙ ЭРАЛИЕВ. ӨРТ ӨЧҮРГҮЧ КУЗЬМЕНКО
- Бешик ыры
- От жагуу
- Солто уруусу
- Кылым карыткан – кыргыз тили
- «Ат сураган кордук эмес, ээр сураган кордук»
- Аким жана элеттик
- Пантүркизм
- Кыргызча аңгемелер. Тиги дүйнөдөгү тергөө
Кыргыз
