KyrgyzInfo.Ru » Кыргызча Тексттер / Тексты на кыргызском » Тарых » Кыргыз-моңгол, калмак согуштары
Ляо дөөлөтүн чжурчжендер (манчжурлар) кулаткан. Хинган (Кыдыркан) тоолорунун чет жакаларындагы Ляохэ өрөөнүндө жана Хэбэйде турган кытай уруусунун көп бөлүгү маңкулдардын курамына өткөн. Кара кыргыздар менен бирге кийин булар ички монголиядагы маңкул тилиндеги элди пайда кылган. Кытайдын жогорку катмары чжурчжендерге багынуудан баш тарткан, ошондуктан көз карандысыздыгы үчүн катуу күрөшкөн. Ал топко Тулуй (Йолуй Даши – Кытай уруусуна улуу түрк заманында кирген катаган уругунун аты. Тайши деген даражанын кытайча транскрипциясы) башчылык кылган.
Ал Тулуй Байтикенин сегизинчи урпагы болгон. Ляо империясында падышанын бүлөсүнөн чыккан. Алар мурун чжурчжендердин куугунунан качып, Кара Суудан (Хаара Мурек же Хуанхэ) өтүп, нойгуттарга келген. Нойгуттардан 400 ат, 20 төө, миң кой алган. Алар Гоби аркылуу Орхон боюндагы Хотун шаарына барып ага баш ийген. 20 миң черик аскерин алып Кыргыз мамлекетинин чегине келип кагылышкандан кийин кайра чегинип Бешбалыкка (Байтин) токтогон. Аерден өзүн Кара Кытайга Гурхан деп жарыялайт. 1128-1129-ж. Кашкарга, Беш Балыкка кол салып каратып алган. Хачжоу (Гаочан) өрөөнүнө көп жыл туруп шаар салдырган. Ошол учурда кыргыздын Баласагын канына каршы урушкан каңды менен карылуу катагандардын (тулуй) урушу болуп аткан. Кандык бийликтен ажыраган Тулуйлар түркмөн кандары менен тынымсыз согушуп бийлик талашкан.
- Койчунун кызы кой келээрде иш кылат
- НИЯЗААЛЫ МОЛДО ЭСЕНГУЛ УУЛУ
- Түзөтүү-эмгек колониясы
- Сура Аль-Мульк
- АЛЫКУЛ ОСМОНОВ. ЫСЫК-КӨЛДӨ ТӨРТ МЕЗГИЛ
- Карылык
- Булбул менен торгой (жомок)
- АМАН ТОКТОГУЛОВ. ДИДАКТИКА
- Күкүк менен зейнеп (жомок)
- Даван жөнүндө баян
- ЖАШТАРГА
- Кыргыз эл оюндары. Таяк менен түртүнүп бийиктиктен секирип өтүү, таяк менен түртүнүп узундукка секирүү, таяк менен түртүнүп секирип жүрүү
- Журтту тазалап кетүү
- Кой үстүндө боз торгой жумурткалап
- Кыргыз макалдары- С
- Сура Аль-Инфитар
- Айыптоо корутундусу
- Ош шаарынын 3000 жылдык салтанаты
- Бекбекей
- Кыргыздардын каада-салттары. КУДА БОЛУУ
- Этнос — коом эмес
- Таш түшкөн жеринде оор
- Чач, тырмак алуу
- Нүзүп бий
- Нысапсызга кашык салса, беш ууртайт
- Айрым ата-энелердин терс тарбия-таалими
- Ажы
- МИДИН АЛЫБАЕВ. ОЙЛОНЧУ
- Билбегенди билгизе айт, көрбөгөндү көргөзө айт
- Түшүнүк кат
- Айкөл Манас. 4-китеп
- МИДИН АЛЫБАЕВ. ААЛЫ ТОКОМБАЕВГЕ
- Ургаачылардын көйнөктү жана жолукту чануусу
- Чекилик кетирүү
- «КЫЯМАТ» РОМАНЫНАН 1. Моюнкумдагы алаамат
- КАСЫМ ТЫНЫСТАНОВ. МАНАС КҮМБӨЗҮ
- Абдыкерим Беки уулу
- Кыргызстан. Кыргызстандын жаныбарлары
- Кыргыз эл оюндары. Таякты алыстыкка ыргытуу, таяк менен тегеректен чүкөлөрдү уруп чыгаруу, тебетейди бийиктикке ыргытып кол чабуу.
- ТОКТОСУН САМУДИНОВ. ЖАКЫНЫРААК БОЛСУН ДЕП
- Бөрү (ууру) тойгончо жеп, өлгөнчө карганат
- Байлыкты ким кандай түшүнөт?
- БАРПЫ АЛЫКУЛОВ. ДҮНҮЙӨ
- Штаттык тизим
- Ысык-Көл – кыргыз бермети
- Жакшынын көзү кор, кулагы кер
- “Системанын” жөнөкөй түшүнүгү
- ЖООМАРТ БӨКӨНБАЕВ. БҮРКҮТТҮН КАНАТЫ
- Бирин-бири уруп ойноосу
- Эшигинен эмес, тешигинен
- Кыргыздын салттары. Колго суу куйганда берилген баталар
- МИДИН АЛЫБАЕВ. АДАБИЯТТЫК ПАРАД
- Түгү тескери айланып
- СҮЙҮНБАЙ ЭРАЛИЕВ. КАЗАК ТУУГАНГА
- Үй тигүү
- Манас китеп
- Сура Худ
- ЭЛИНДИН КЕТПЕЙТ ОЮНАН
- Жакшылык
- «Үйүндө кашык айран жок, кызынын аты Жууратбек»
- Кыргыз эл оюндары. Кан таламай, каным дат, дарткам.
- Толгонайдын монологу
- МАНАСТЫН АККУЛАНЫ САТЫП АЛЫШЫ
- АСАН ЖАКШЫЛЫКОВ. БАТА
- Эркектик касиет
- Ар намыстын бийиктиги
- Күзгү жалбырактар
- Сура Саба
- Хакастар
- Түрк тилдери
Кыргыз
