Кыргыз жазмасы – түрк-моңгол тилдүү элдердин ичиндеги эң байыркы жазма маданияты. Бул жазма 6– 12-к-га таандык. Кыргыз жазмасы негизинен эпитафиялык балбал таштарда сакталып келет. Руна сымал Кыргыз жазмасынын эстеликтери негизинен Енисей чөлкөмүндө (Хакас-Минусин ойдуңу, Тува, Тоо-луу Алтай, Краснояр крайы), Таласта, Кочкор өрөөндөрүнөн табылган. 38 тамгадан турган алфавит ошол мезгилдеги кыргыз тилинин керектөөлөрүн канааттандырган. Атактуу түркологдор В. В. Радлов, В. Томсен, С. Е. Малов, тарыхчы С. В. Киселев ж. б. бул жазуулар кыргыздарга таандык экендигин эбак далилдешкен. Енисейдеги жазуулар Орхон 134 руна сымал жазууларынан кээ бир грамматикалык өзгөчөлүктөрү менен айырмаланат. Енисейдеги жазуу системасы Орхон руна сымал жазууга салыштырмалуу эрте пайда болуп, Кыргыз мамлекетинин иш-кагаз, дипломатиялык ж.б. керектөөлөрүндө пайдаланылган. Енисей, Талас, Кочкор жазуулары жалпы бир чөйрөдө калыптанып өнүккөн. Бул жазуу эл аралык дипломатияда да колдонулгандыгын кытай жыл баяндары тастыктайт. Мусулман булактары да кыргыздарда (Абу Дулаф, 10-кылым) өз жазуусу болгондугун кабарлайт. Болжолу, кыргыздардын Енисей жазма маданияты 17–18-кылымда колдонулган. Орус булактары енисейлик кыргыздардын жазуусу болгондугун кыйыр кабарлашкан. Руна сымал жазуусун кыргыздар өздөрү ойлоп таап, өнүктүрүшкөндүгүн ташка чегилген жазуулардагы маалыматтар, адам аттары, өзгөчө эн тамга белгилери далилдей алат. Акыркы иликтөөлөрдө кыргыз уруулук эн тамга белгилери менен жазма эстеликтердеги эн тамгалардын жалпылыктары аныкталды. Кыргыздар уйгур жазмасын, ислам динин кабыл алышкан соң, араб алфавитин өздөштүрүшкөн. Айрым кыргыздар орто кылымдарда кытай иероглифтери жана тибет жазмасын үйрөнүшкөндүктөрү ж-дө маалыматтар бар. Кыргыздар 1827-жылга чейин араб, 1928–39-ж. латын алфавитин колдонуп келишкен. 1939–40 ж. кириллицага негизделген орус алфавитине өтүшкөн. Кыргызстандын аймагынан сыртта жашаган кыргыздар араб (Ооганстан, Кытай), латын (Өзбекстан, Түркия) жазмасын пайдаланышат.
- АСМАН, АЙ, КҮН, ЖЕТИГЕН
- Ата журт
- Күлүк менен жоргонун тери кургабайт
- Эшигинен эмес, тешигинен
- Тейит байыркы кыргыздын бир уруусу
- Чач, тырмак алуу
- Куу тил
- Адамкалый
- Ормондун илеге түшкөнү
- КАЛЫГУЛДУН НАСЫЯТ, САНАТ ЫРЛАРЫ
- Эмне көрбөй калдың?»
- Солтодогу көтөрүлүш
- БИШКЕК БААТЫР БАЯНЫ (уламыш)
- Ындыны өчүү
- Ийик ийиртүү
- СҮЙҮНБАЙ ЭРАЛИЕВ. ЗОНАДАН КӨЧҮРГӨНДӨ
- «Атың барда жер тааны, атаң барда эл тааны»
- Сура Аш-Шура
- Абышка менен түлкү
- Манас тайбуурулду мингендекайра уруш башташы 3-бөлүк
- Сүр сактап берүү
- Акыра менен кодолек.
- Сура Аль-Баййина
- Ар нерсенин жөнү бар
- Ыкчам эс тутумдан – узак мөөнөттҥҥ эс тутумга
- Дүйнөдө канча кыргыз бар?
- Күч күйөө
- Сотту тааныйсыңбы?
- НУРМОЛДО. НААДАН МЕНЕН ПАЙГАМБАР
- ТОКТОГУЛ САТЫЛГАНОВ. ЭНСЕГЕН ЭЛИМ АМАНБЫ
- АНАТАЙ ӨМҮРКАНОВ. КОШУНА КЫЗ
- ЖОЛОН МАМЫТОВ. АКЫНГА
- Алакушту атынан чакыруу
- ТҮГӨНБӨГӨН ТАЛАШ
- Таман акы, маңдай тери
- Карыдан жаш сураба
- Байыркы түрк жазма эстеликтери
- «Таш менен урганды, аш менен ур».
- Кыргыз макалдары – Ж
- Кан таламай
- Эмне үчүн Ысык-көл көгүлтүр
- Бөдөнөнүн үйү жок, кайда барсаң бытпылдык
- Кол жазманын жана тарыхты билүүнүн мааниси
- Сура Ан-Намль
- Ичке баткан бала, сыртка да батат
- Байлыкты ким кандай түшүнөт?
- Булбул менен торгой (жомок)
- Кыргыз жазмасы
- Ашты сиңириш жөнүндө
- Сынчынын саңар өтүгү майрык
- Кыргыз
- «Жеңенин бир саны кайнисиники».
- Түгү тескери айланып
- Байдылда Сарногоев. Бүркүттүн өлүмү
- Танып кетүү
- Кайын эне менен келиндин белгилери
- Ормон опуза
- Көчө жана айыл тартибин сактоо
- МАНАСТЫН ТӨРӨЛҮШҮ
- Дос жана тааныш
- Толубай сынчы
- Токтогул туткундан келгенде
- Сура Аль-Инфитар
- Сура Ан-Нур
- Асыл таш
- МИДИН АЛЫБАЕВ. АЗИЗ САЛИЕВГЕ
- Акдөбө шаар чалдыбары
- ЖОЛООЧУ РЫСБАЕВ. ТООК
- Сүрдөнтүү
- Кузаматчылык
Кыргыз
