Шовинизм (фр. chauvinisme) – улуттук артыкчылыкты үгүттөгөн, улуттук касташууну, жек көрүүчүлүктү тутандырууга, бир этностун экинчи бир этносту күч колдонуп басмырлоосуна багытталган улутчулдуктун ашынган жана бир кыйла агресивдүү формадагы көрүнүшү. Бул термин наполеондук согуштардын катышуучусу, Наполеондун басып алуучулук согуштарын мактап-жактаган, бир улуттун экинчи бир улут үстүнөн аскердик үстөмдүккө жетишүү идеясын жар салган француз капралы Н.Шовендин атына байланыштуу. Термин катары 1831-ж.
Францияда бир тууган Коньярлардын «Үч түстүү кокарда» аттуу комедиясы коюлгандан кийин колдонула баштаган. Комедиянын каармандарынын бири «Улуу Франция» идеясына берилген, күжүрмөн жаңы аскер Шовен болгон. Мындай маанай «улуу армиянын» ветерандарынын арасында кеңири тараган эле. Кийинчерээк «шовинизм» термини кандайдыр бир улуттун же мамлекеттин аскердик үстөмдүк идеясына берилгенине карата колдонулган. Шовинизм өз элинин же мамлекетинин башкалардын үстүнөн зордук жолдор, анын ичинде аскердик талкалоо, аймагын жеңип алуу менен болсо да, үстөмдүккө жетишүүгө умтулуудан көрүнөт. Шовинизм идеологиясы башка элдердин укугун, эркиндиктерин чектөөгө чакырган ураандардан тартып аларды жер жүзүнөн жок кылууга чейинки чакырыктарды практикалык ишке ашыруунун кеңири спектрин камтыйт. Бул аны фашизм жана расизм менен жакындатат. Шовинизм экономикалык экспансияны, саясий кысымды, маданий басмырлоону ж.б. аздектөө менен кыйла кылдат формаларга ээ болушу да мүмкүн. Англис тилдүү өлкөлөрдө шовинизмдин синоними «джингоизм» термини болуп саналат.
- АЛЫКУЛ ОСМОНОВ. БӨБӨККӨ
- Абдыкадыров Жалил
- ЖУСУП ТУРУСБЕКОВ. Энем
- Карышкырдын камкордугү
- ТОКТОСУН САМУДИНОВ. КАЙДА УКТАШАТ? (бешик ыры)
- Сура Аль-Фатиха
- Усун мамлекети
- Кытайдан кыргыз элдин кайтканы
- Чыныгы боорукердик
- Этнология
- Тамактануу
- ТӨШТҮК КУМУРСКАГА ЖОЛУГУП ЖОЛДОШ БОЛГОНУ
- АСАН ЖАКШЫЛЫКОВ. СОҢКУ СӨЗ
- Платон
- Туулган жерим
- Каңтары бар
- Кыргыз эл оюндары. Урмай топ, урмай уруу, үч тапан
- Бармак басты, көз кысты
- Кусуру уруу
- Бел алдырбоо
- Экинчи согуш. Төрөгелдинин колго түшкөнү
- Арстанбек
- Жылымчы митаам неме
- Аңыр (уламыш)
- Сура Ас-Сафф
- Кыргызстандын герби / Герб Кыргызстана
- Акый
- Адептүү ырымдар
- ТОКТОГУЛ САТЫЛГАНОВ. НАСЫЯТ
- РАМИС РЫСКУЛОВ. ЗАМАНАМ
- Айдай сулуу Айчүрөк
- Боз үй
- Асылкечтик
- РАМИС РЫСКУЛОВ. СЕРГЕКТИК
- АКЫЛДУУ ДЫЙКАН
- Бөрү баласы ит болбойт
- Тери иштетүү жана тери буюмдары
- Казан-аяк калдырайт
- Кыргыздардын каада-салттары. ТҮНДҮК КӨТӨРҮҮ
- НАСИРДИН БАЙТЕМИРОВ. Тынышбек боорум
- Бишкек – Кыргызстандын борбору
- Түгөлсай археологиялык комплекси
- Ууру (жомок)
- Жанат түрүндөгү ит жанат түрүндөгү ит
- Кыргызияда караханиддер
- Айдараалы жөргөлөк
- Кол чабуу
- Балдар биздин бактыбыз
- Кыргыз тоолору. Кыргызстан
- Сура Та Ха
- АСАН ЖАКШЫЛЫКОВ. ЭЛ КЕНЧИ
- Кожожаштын келиши, кыргыздын жеңилиши
- Мукамбет пайгамбардын 12 зайыбы. АЙШАНЫН АДАШУУСУ
- Аңдышкан айыл болбойт, сатуулашкан дос болбойт
- Жеңижок менен Коргоол
- «Жардынын жалгыз аты айгыр, жатып алып кайгыр»
- Коюндан төгүлсө кончко
- Тяньшандык кыргыздар азыркы жердеп турган жерине качан келген?
- Сүйүүнүн, жакшы көрөмдүн мааниси
- Сура Аль-Балад
- «Кардын башын кар жутат, кандын башын кан жутат»
- «КОЖОЖАШ» ЭПОСУНАН ҮЗҮНДҮЛӨР
- НАСЫЯТ. НИЯЗААЛЫ МОЛДО ЭСЕНГУЛ УУЛУ
- ЖУСУП БАЛАСАГЫН. УСТАЛАРГА КАНДАЙ МАМИЛЕ КЕРЕК
- «Жаак жаңылбай, туяк мүдүрүлбөй койбойт»
- Суу болуу, суу кылуу
- Майкана көрбөй бала оңолбойт
- Жасалма чаңдаштыруу
- ТОО СУУСУ
- ЖООМАРТ БӨКӨНБАЕВ. АЖАЛ МЕНЕН АР-НАМЫС
Кыргыз
