Нүзүп бий Эсенбай уулу 1798, азыркы Аксы району, Авлетим айылы –1844, Ярмазар айылы (Өзбек Респ.) – Кокон хандыгындагы кыргыз бийлеринин ичинен биринчилерден болуп «миң башылык» даражага жеткен аскер башчы, көрүнүктүү мамлекет ишмер. Нүзүп бийдин саясий ишмердүүлүгүн 3 мезгилге бөлүп кароого болот. 1- мезгил – 1810–22-жылы Нүзүп бийдин ишмердүүлүгүнүн башталышы. Омор хандын тушунда кокон аскеринин катардагы жоокеринен баштап, «он башы», «жүз башы» аскердик чиндерин алууга жетишет. 2-мезгил – 1822– 44-жылы Нүзүп бийдин саясий ишмердүүлүгүнүн өнүккөн доору. Мадали хандын тапшырмасы менен Оротөбө, Каратегин, Алай аймактарында тынчтыкты орнотууда, Бухара хандыгы менен болгон чегара маселелерин жөнгө салууда чечүүчү салымын кошот. Бул кызматтары үчүн «паңсат», «датка», наамдарына ээ болуп, «акимдик» кызматка чейин көтөрүлгөн. 3-мезгил – 1842–44-жылы Нүзүптүн саясий ишмердүүлүгүнүн гүлдөө жана кризис доору. Анын демилгеси менен кыргыздар ордодогу бийликти кайрадан колго алышып, Нүзүптүн саясий аракетинин натыйжасында кыргыздардын өкүлү Шералы хандыкка көтөрүлөт. Н. б. Шералы хан тарабынан Кокон мамл- нин «миң башылык» кызматына дайындалат. Шералы хандын тушунда Нүзүп тажрыйбалуу саясий ишмер катары ордонун негизги фигурасына айланган. Мусулманкул менен Шады датканын уюштурган кутумунун натыйжасында 1844-жылы ак жерден курман болот.
- Толубай сынчы
- Кайнага калтайбаса, келин келтейбейт
- Күйөө карыса, жээн болот
- Кыргыз кандыгы
- Тергебей эле кой
- Жедигер
- Мурдунан кооп
- Коркутуу
- Абылай хан согушу 1775-76-жылдарда болгон
- Карын бузуу
- АСАН ЖАКШЫЛЫКОВ. ДҮНҮЙӨ
- Кыргызстанда туризм (фото)
- Бирин-бири уруп ойноосу
- Чүлүктөп, ноктолоп, буйлалап, айдап алуу
- Кыргыз эл макалдары. А тамгасы 2-бөлүк 1000 макал
- МИДИН АЛЫБАЕВ. ТҮГӨЛБАЙ СЫДЫКБЕКОВГО
- Жаман катын белгиси
- Кыргызияда эски шаарлар, төрткүлдөр
- Чоң ата, чоң эне менен небере
- Итенген сайын бир боорсок
- АМАН ТОКТОГУЛОВ. ҮЧ ЭКМЕТ
- Манас китеп
- Эчки тууй албай жатып, койго аначы болот
- Ой жүгүртүү торчосун кантип колдонуу керек
- Кыргыз элинин астрономиялык илимдери
- «Жеңенин бир саны кайнисиники».
- Сура Аз-Залзала
- Кыргыз эл оюндары. Таякты алыстыкка ыргытуу, таяк менен тегеректен чүкөлөрдү уруп чыгаруу, тебетейди бийиктикке ыргытып кол чабуу.
- Көңүл жубатуу
- Кайда барба, Мамайдын көрү
- Текеберчилик
- ТОГОЛОК МОЛДО. ЖЕР ЖАНА АНЫН БАЛДАРЫ (поэма)
- Жылкы кыял
- Ысак Шайбек уулу
- «Кыз – конок»
- Манап
- Экинчи согуш. Төрөгелдинин колго түшкөнү
- Камар ад-Дин
- Аш көп болсо, каада көп
- Сура Аль-Лайл
- Кыргыздын музыкалык аспаптары
- МИДИН АЛЫБАЕВ. ШИМЕЕВ СМАРГА
- «Кыз кыздай, кыш кыштай болсо»
- Мээр чөп (уламыш)
- Сура Та Ха
- Сура Йунус
- Өзгөн-арык
- Айыптоо корутундусу
- Өмүр кай убакта кыскарат?
- Алганга бар, бергенге жок
- Тарыхый булактарга ишенүүгө болобу?
- Сура Аль-Хадж
- Чыганаак катын
- Дуңган атчандар полку
- ЖОЛОН МАМЫТОВ. КУМАР ЫРЫ
- БУЛУТ, КҮН, АЙ
- МИДИН АЛЫБАЕВ. ЯСЫР ШИВАЗАГА
- Томаяк
- Уяңдык
- Алдей, алдей ак бөбөк эй
- МАНАСТЫН ТӨРӨЛҮШҮ
- Байдын эрке баласы
- ТОКТОСУН САМУДИНОВ. КАНЧА БАШТУУ АЖЫДААР?
- Сөздөр жана алардын мааниси
- Чакчая кароо (көздү чакчайтуу)
- Сура Аль-Инсан
- Мышык ашпоз болгондо
- БАРПЫ АЛЫКУЛОВ. АК КЫМКАПТАН ТОН АЛБАЙМ
- ТӨЛГӨ ЫРЫ
- КҮН КҮРКҮРӨӨ, ЧАГЫЛГАН, ЭЧКИ
Кыргыз
