Математикалык статистика
Математиканын бир бөлүгү: илимий жана практикалык корутунду чыгаруу үчүн статистикалык маалыматтарды системага салуу, иштеп чыгуу жана пайдалануунун математикалык методдору каралат. Мында статистикалык маалыматтар – кандайдыр бир белгилер боюнча айырмаланган обьектилердин ж.б. саны жөнүндөгү билдирүүлөр. Статистикалык маалыматтарга таянып жүргүзүлгөн изилдөө методу статистикалык метод деп аталат. Бул метод илимдин ар кандай тармактарында: социологиялык – экономикалык статистикада, физикалык статистикада, жылдыз статистикасында, кибернетиканын теориялык жана практикалык маселелерин чечүүдө ж.б. кодонулат. Математикалык статистикалык материалдык чектелишине негизделип жасалган корутундунун ишенимдүүлүгүн жана тактыгын баалоого мүмкүндүк түзөт (мис., тандап текшерүүдө талап кылынган тактыктагы натыйжаны алуу үчүн тандоонун зарыл болгон көлөмүн баалоо). Математикалык статистиканын теориялык негизи – ыктымалдык теориясы. Математикалык статистика менен ыктымалдык теориясынын байланышы көбүнчө чоң сандар законуна негизделген. Мында ыктымалдык – жыштык, математикалык күтүү – орточо арифметикалык чоңдук катары болжолдуу ишке ашырылат. Бир тектүү обьектилердин көптүгүн же сапаттык, же сандык белгисине карата изилдөө талап кылынсын. Мисалы тетиктердин партиясы берилсе анын стандарттуулугу – сапаттык белги, салмагы же өлчөмү – сандык белги болот. Изилденүүчү обьектинин элементтеринин көптүгү негизги топ деп аталат. Ал көптүктүн жалпы саны негизги топтун көлөмү делет. Эгерде негизги топтун саны өтө көп болсо, анда ал обьектилердин ар бирин айтым – айрым сандык же сапаттык белгиси боюнча изилдөөнүн кажети жок, анткени ал өтө чоң каражатты талап кылышы мүмкүн. Мисалы завод чыгарган миллиондогон электр лампочкаларынын иштөө мөөнөтүн билиш үчүн анын ар бирин өз алдынча текшерүү максатка ылайык да эмес. Ошондуктан көп учурда тандоо методу колдонулат.
- Кыргыз макалдары – Д
- Рашид ад-дин
- ТОКТОСУН САМУДИНОВ. ТАНДА
- Сынып калуу
- Кыргызстандын жаратылышы
- Чалакайымдык
- АЛЫКУЛ ОСМОНОВ. ЭШИМКАНДЫН ТЕРЕГИ (Экинчи легенда)
- Туура жол эмес
- УМАЙ ЭНЕНИН КОЛУ
- Эрмитаж музейине 235 жыл
- Балдар жана кыздар
- Бекбекей
- ТОКТОГУЛ САТЫЛГАНОВ. ГҮЛДӨП АЛ
- Ээнбаштык
- Деөлөтүн сатуу
- Тырмак алды
- Кыргызстан. Геологиялык түзүлүшү жана кен байлыктары
- Тартуу
- Чынгыз Айтматов. Биография / Өмүр баяны кыргызча
- «Эмгектүү кулда чарчоо жок»
- Алтын шакек
- Түркстан
- Токмок
- ТОКТОГУЛДУН БАЛАСЫНЫН ӨЛГӨНҮН УГУЗГАНДА
- КҮНДҮН ЧЫГЫШЫ, БАТЫШЫ
- ТОГОЛОК МОЛДО. Талым кыз менен Көбөктүн айтышканы
- Кыргызстандын гимни
- Сура Марьям
- Ат оонаган жерде түк калат
- Көрсөтмө
- Жээн эл болбойт, желке тон болбойт
- Токол эчки мүйүздүү болом деп, кулагынан ажыраптыр
- «КЫЯМАТ» РОМАНЫНАН. Моюнкумдагы алаамат
- Маалымкат
- Тузак үзгөн неме
- Этегинен жаңылуу
- Паракор
- АЙ, КҮН
- Ат байгеден келсин
- Кыргыз эл оюндары. Басуу, Кыз куумай, Из туурамай
- Айланайын ай сарым
- Айрым ата-энелердин терс тарбия-таалими
- Жаман кошуналыгын колко кылат
- АНАТАЙ ӨМҮРКАНОВ. АЙЫЛЫМ
- Турпанга качкан эл
- Арстан күчүгүн асыраган мышык
- «СЕМЕТЕЙ» ЭПОСУНАН ҮЗҮНДҮЛӨР СЕМЕТЕЙДИН САРЫ ТАЗГА ЖОЛУГУШУ
- Бийкеч
- Деңиздеги бороон
- Акдөбө шаар чалдыбары
- МИДИН АЛЫБАЕВ. ТЕМИРКУЛ ҮМӨТАЛИЕВГЕ
- Манасчылар
- Инди океаны
- Бурана
- КАКЕН АЛМАЗБЕКОВ. БЕЙТААНЫШ ДОСУМА
- НУРМОЛДОНУН НУСКАЛАРЫ
- Жыландын уусу, төөнүн сүтү, куураган чөп (уламыш)
- АСАН ЖАКШЫЛЫКОВ. ДҮНҮЙӨ
- «Жакшыны жатым дебейт, жаманды өзүм дебейт»
- Сахнага (эл алдына) чыгуу
- Он эки миллион
- Бала өзүнүн энчилүү аты жөнүндө түшүнүк алуусу
- Евклиддин геометриясы
- Рефлексия торчосунун ролу жана максаты
- Кезектеги жыйналыш
- Ж. Боконбаевдин котормолору – Шота Руставелиден
- Акбаранын көз жашы
- Сура Аль-Инсан
- «Отузуңда «ордо» бузсаң, кыркыңда кырдан аша албайсың»
- ИТТИН ДООЛДАЙ ТИКТИРЕМ ДЕГЕНИ (тамсил)
Кыргыз
