Кызыл китеп фактылары
Бул чыныгы китеп. Тактап айтканда, жаратылыш жана жаратылыш ресурстарын коргоо боюнча эл аралык союз тарабынан басып чыгарылып, бир нече калың томдордон турат. Бул томдордун мукабасынын сырты кызыл. Ал түс сүт эмүүчүлөрдүн 306 түрү жана 79 түркүмү, канаттуулардын 258 түрү жана түркүмү, сойлоп жүрүүчүлөрдүн 98 түрү жана түркүмү, жерде-сууда жашоочулардын 40 түрү жана түркүмү, балыктардын 193 түрү жана түркүмү коркунуч астында тураарын эскертет.
Кызыл китепке киргизилген жаныбарлар бир нече категорияларга бөлүнгөн. Биричисинде толугу менен жоголуп кетүү коркунучу астында турган, жоголуп бараткан түрлөр жана түркүмдөр жөнүндө жазылган. Бул жаныбарлар жер жүзүндө өтө аз калды жана алардын саны азаюуда. Мындай жаныбарлар жөнүндө маалымат китептин кызыл барактарында берилген.Сары барактарында «заардуу» деп аталуучу же болбосо кыскарып бараткан түрлөр жөнүндө кабар берилет. Биринчи категорияга киргизилген айбанаттардан айырмаланып булардын саны жетиштүү өлчөмдө чоң, бирок тынымсыз кыскарууда. Бул алардын тагдыры жөнүндө терең ойлондурат.Үчүнчү категория – сейрек кездешүүчү жаныбарлар. Мындай аталышынын себептери: же булар жер жүзүндө аз санда болгон, же чектелген гана территорияларда жашашат. Булар жөнүндө маалымат ак барактарда берилет.Төртүнчү категорияны аз изилденген, белгисиз жана сейрек кездешүүчү жаныбарлар түзүштү. Булар жөнүндө боз барактарда айтылат.
Мына ошентип, китептин акыркы жашыл барактардында кайсы бир убактарда сейрек кездешип жана ошондой эле жоголуп кетүү коркунучу астында турган, бирок адамдын иш аракетинин натыйжасында калыбына келтирилген жаныбарлар жөнүндө кабар берилет.
- ӨЛКӨНҮН ЧОҢ БАЙЛЫГЫ – СУУ
- Опузалоо
- АЛЫКУЛ ОСМОНОВ. МАЛЯР
- Улуу адам
- «Сааганым Сарыбагыштын бэзси, таңда келет ээси»
- МИДИН АЛЫБАЕВ. ТЯНЬ-ШАНЬ
- Манас. Аккула менен Алгара
- Кыргыз абасы
- Алданган карышкыр
- БАЙТЕМИР АСАНАЛИЕВ. ГҮЛ КЫСТАРАТ
- Карыдан жаш сураба
- «Атадан жаш калдың»
- Мүнөздөмө
- Шашма
- Кыргыз эл оюндары. Кан таламай, каным дат, дарткам.
- Булбул менен торгой (жомок)
- МИДИН АЛЫБАЕВ. ӨМҮРКУЛ ЖАКИШЕВГЕ
- «Мурунку конок кийинки конокту сүйбөйт»
- Абдыкалык
- Дамбал уурдоо ырымы
- Кыргызстан. Геологиялык түзүлүшү жана кен байлыктары
- ТОГОЛОК МОЛДО. ЭШЕК МЕНЕН БУЛБУЛ (тамсил)
- ТОКТОГУЛ САТЫЛГАНОВ. КЕДЕЙКАН
- «Коногум өз үйүңдү ойлой отур»
- Таш түшкөн жеринде оор
- Абак
- Кулактандыруу
- Тагай бий
- САЛБИЛЕК АЙТЫМЫ
- Кыргызстанда Туризм
- ДАРЫЯ, СУУ (4)
- Тийишкендин катыгын беруу
- Кызыл карышкыр
- Нооруздун дагы бир бөтөнчөлүгү
- 1916-ЖЫЛ. КЫТАЙГА КАЧУУ
- Ашынып кетүү
- Ж. Боконбаевдин котормолору – Шота Руставелиден
- СУУ, БАКА, БАЛЫК
- Семетейдин жараланышы. Айчүрөктүн ок аттаганы
- Cолто менен таластык багыш кыргызынын согушу
- Чык татырбас Чымырбай
- Беттен алуу
- АЙ
- Кыргыз Атанын касиетин качыруу
- Насаат сөз. Токтогул Сатылганов
- Байдылда Сарногоев. Бүркүттүн өлүмү
- Текөөрдөшүү
- Таш каптыруу
- Сарбагыш тынай уругунун оруска караганы
- Байдылда Сарногоев. «Импорт» оорусу
- Кыргыз Тянь Шанга азыркы турган жерине качан келген?
- Кыргыз эл оюндары. Кош аяктап жүгүрүү, өрдөк баш, таш үстүндө басуу
- Кайда барба, Мамайдын көрү
- Сараң
- Кыргызбайбулуң аска бетиндеги сүрөттөр
- Айкөл Манас. 9-китеп
- Боорукер аял
- Кыргыз эл оюндары. Мергенчи, мөмөнү уруп түшүрүү, найза ыргытмай
- Кол ийрисине тартат
- ТОГОЛОК МОЛДО. АЛА-ТОО
- «Нарын» эт жеш тартиби
- Бал челекчинин баштап түшкөнү
- АНАТАЙ ӨМҮРКАНОВ. АЙЫЛЫМ
- Сура Ад-Духан
- Каардуу хан
- Танып кетүү
- Автандил Арабаев. Чыгарат акын ыр көркүн
- Сура Аль-Хадж
- Үй-бүлөдөгү ич ара жардамдар
- Ар нерсенин жөнү бар
Кыргыз
